Groen licht voor superspectrograaf met Nederlandse inbreng

Een internationaal team van sterrenkundigen met Nederlandse inbreng gaat een spectrograaf ontwikkelen voor de European Extremely Large Telescope (E-ELT). De Multi-Object Spectrograph for Astrophysics, Inter-galactic Medium Studies and Cosmology (Mosaic) ontrafelt het licht van honderden objecten tegelijk. Dit maakt het voor het eerst mogelijk individuele sterren in duizenden nabije melkwegstelsels waar te nemen.

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt 150 duizend euro beschikbaar voor een zogeheten fase-A-studie. Frankrijk, Nederland, Groot-Brittannië, Brazilië en Duitsland leveren de benodigde menskracht om de plannen voor de spectrograaf verder te ontwikkelen. Namens Nederland nemen astronomen en technici van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (Nova) deel. Hoofdonderzoeker Lex Kaper van de UvA en sterrenkundige Beatriz Barbuy van de Universiteit van Sao Paulo hebben naast de bijdrage van ESO ook nog eens vijfhonderdduizend euro subsidie van NWO en 350 duizend euro van de Sao Paulo Research Foundation gekregen. Met dit geld kunnen ze twee onderzoekers in Nederland en vier in Brazilië aanstellen die voorbereidingen verrichten voor de bouw van het instrument.

De E-ELT projecteert het licht van verschillende sterren op een plaat die bezaaid is met optische vezels. Deze leiden het licht naar de Mosaic, die het per object op kleur sorteert. Het beeld van enkele complete sterrenstelsels gaat naar speciale units die met behulp van adaptieve optiek een extreem scherp plaatje vormen. De spectrograaf kan vervolgens verschillende typen sterren en de snelheid ervan detecteren. Zo kunnen astronomen niet alleen gegevens ontrafelen van individuele sterren in duizenden nabije stelsels maar ook op zoek gaan naar planeten buiten onze Melkweg en honderden sterrenstelsels tegelijk bestuderen aan de rand van het zichtbare heelal.